Sẽ thanh tra toàn bộ nhà mạng về thu thập dữ liệu người dùng

• Đây là lần đăng đàn thứ hai của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, lần trước tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIV, vào tháng 11/2019.
• 90 đại biểu đăng ký chất vấn
• Dự kiến, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam và bộ trưởng các bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nội vụ, Công an, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ, Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ... cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình.

• Đưa ra quy định về livestream sau vụ việc Nguyễn Phương Hằng

  Đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) đặt câu hỏi về nguyên nhân và trách nhiệm của Bộ TTTT trong việc lúng túng, chậm xử lý những vi phạm trên mạng xã hội, điển hình là vụ việc của bà Nguyễn Phương Hằng. Cá nhân này thường xuyên đưa tin không kiểm chứng, có lời lẽ xúc phạm đến uy tín, danh dự của nhiều tổ chức, cá nhân.

  Trả lời, Bộ trưởng TTTT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết khi xử lý vụ việc livestream của cá nhân Nguyễn Phương Hằng, lúc đó chưa có quy định pháp luật nào về việc quản lý hành vi livestream. Vì vậy, xử lý vụ việc này phải theo thể chế cũ, xử phạt hành chính 2 lần và chuyển cho cơ quan hình sự, công an xử lý.

  Sau những vụ việc này, Bộ đã đưa vào Nghị định 72 quy định rõ về hoạt động livestream. Theo đó, hoạt động này chỉ những người được đích danh trên môi trường số mới được thực hiện, cá nhân phải công bố địa điểm, thời gian livestream và nếu dùng livestream để bán hàng phải cung cấp thông tin cho cơ sở thu thuế.

• Dự kiến thanh tra toàn bộ nhà mạng về thu thập, xử lý dữ liệu

  Đại biểu Đinh Công Sỹ (đoàn Sơn La) băn khoăn về khả năng đáp ứng yêu cầu của ngành với việc thực hiện đề án Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo trong giai đoạn 2022-2025 và định hướng đến năm 2030.

  Ngoài ra, vị đại biểu đặt câu hỏi về giải pháp chấm dứt tình trạng thu thập mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân, nhất là số điện thoại với mục đích quảng cáo hàng hóa, dịch vụ.

  Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định đáp ứng được hạ tầng viễn thông, Internet cho người dân vùng sâu, vùng xa có thể dùng điện thoại, Internet để học tập. Hiện hệ thống cáp quang lắp đặt tại 93% thôn bản trong khi huyện, xã đạt tỷ lệ 100%.

  “Việt Nam là một trong số ít quốc gia có tỷ lệ cao như thế. Giá cả dịch vụ viễn thông, Internet  đang nằm trong top 20 nước rẻ nhất thế giới. Trung bình một người dân chỉ phải trả khoảng 55.000 đồng/tháng cho điện thoại và Internet”, Bộ trưởng TTTT cho hay.

  Ngoài ra, các doanh nghiệp công nghệ số đáp ứng được nền tảng, ứng dụng số cho ngành giáo dục, thậm chí đáp ứng “tốt, giá rẻ, phù hợp hơn nước ngoài”. Số lượng doanh nghiệp số hiện nay tiến đến con số 75.000, cao hơn 35.000 doanh nghiệp so với thời điểm 4 năm trước.

  “Hãy tin vào doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, trao cho họ nhiều cơ hội hơn. Đây là một trong những cách để đất nước tự lực tự cường”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

  Về vấn đề dữ liệu cá nhân của người dùng, Bộ TTTT dự kiến thanh tra toàn bộ nhà mạng viễn thông trong năm nay về hoạt động thu thập, xử lý, đảm bảo an toàn dữ liệu. Đến đầu năm sau sẽ triển khai thanh tra đến doanh nghiệp bưu chính và các mạng xã hội lớn.

  Hiện Bộ Công an sắp hoàn thành xây dựng nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, Bộ TTTT đã tiến hành tăng mức phạt gấp 2 lần mang tính răn đe doanh nghiệp, cá nhân vi phạm việc bảo vệ dữ liệu cá nhân.

  Tuy nhiên, các quốc gia khác không có con số tuyệt đối mà dựa trên doanh thu. “Có nghĩa mức phạt lên tới 1 tỷ USD. Các doanh nghiệp này kinh doanh, giàu có chủ yếu nhờ dữ liệu cá nhân”, Bộ trưởng cho rằng cần xem xét lại mức phạt vi phạm.

  Bộ TTTT đang dự kiến và đề xuất Thủ tướng lấy năm 2023 làm năm dữ liệu số Việt Nam để nâng cao nhận thức.

• Cần có đề kháng với thông tin xấu độc

  Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (Phú Yên) tranh luận với Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về phòng, chống thông tin xấu độc. “Bộ trưởng nói ngoài đời thế nào thì trên mạng như vậy, nhưng ngoài đời quản lý theo lãnh thổ và địa giới hành chính, còn trên mạng là đa quốc gia. Nếu chúng ta chỉ ngăn chặn thông tin, xử lý tài khoản vi phạm thì chẳng khác gì khi chống Covid-19 mới chỉ dừng ở đeo khẩu trang, cách ly, phong tỏa”, ông Nghĩa nói.

  Theo ông Nghĩa, giải pháp căn cơ nhất là phải có sức đề kháng, tức là người dân không nghe, không đọc thông tin xấu độc. Để làm được như vậy, cần có thêm nhiều thông tin hay, tích cực và có tính thuyết phục cho công chúng đọc. “Phải khuyến khích các tờ báo đi vào vấn đề nóng với tinh thần trách nhiệm và không né tránh. Không phải khen một chiều mới là hay vì thuốc bổ uống nhiều cũng có thể gây ngộ độc”, đại biểu nêu quan điểm.

  Bộ trưởng cho biết hiện đã có chế tài, trong khoảng 3 tiếng có thể gỡ bỏ thông tin xấu độc, nhưng theo đại biểu Nghĩa, chỉ cần 5 phút thì thông tin xấu độc đã lan rất nhanh nên quan trọng là phải “không uống thuốc độc ngay từ đầu”.

  Làm rõ hơn phần tranh luận này, Bộ trưởng TTTT Nguyễn Mạnh Hùng tán thành quan điểm của đại biểu là “cần có đề kháng”, không chỉ riêng với thông tin xấu độc.

  Ông Hùng ví von trong không gian mạng, tin xấu độc giống như không khí, tin xấu nhiều thì không khí bị vấy bẩn, sáng nào cũng đọc thông tin đó sẽ bị đầu độc.

  Việc quản lý ở đời thực ra sao thì quản lý trên mạng như vậy được Bộ trưởng lý giải rõ rằng “ai quản lý cái gì ở đời thực thì nên quản lý cái đó trên không gian mạng”. Ví dụ ngành công thương quản lý hàng hóa, ngành văn hóa quản lý thuần phong mỹ tục. Có như vậy mới đủ nguồn lực làm không gian mạng lành mạnh.

  Về giải pháp, Bộ trưởng TTTT cho biết đã đề xuất Bộ Giáo dục đưa thêm nội dung kỹ năng số vào chương trình đào tạo CNTT cho học sinh từ lớp 3, coi đó là một loại đề kháng. Bộ cũng cho cũng chạy nền tảng đào tạo kỹ năng số cơ bản cho người dân trên online để người dân có kỹ năng sống trong môi trường số.

  “Không gian mạng là của chúng ta, mỗi chúng ta phải có trách nhiệm làm cho không gian đó lành mạnh”, ông Hùng nói và cho biết Bộ TTTT đang vận hành hệ thống giám sát an ninh mạng quốc gia, trong đó có giám sát an ninh thông tin. Với những thông tin xấu, độc, tin sai thì chủ động rà soát và gỡ để góp phần làm sạch môi trường mạng.

• Cấp 5 giấy phép về đại học số trong năm nay

  Đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) đặt câu hỏi về giải pháp cho tình trạng đào tạo nhân lực chuyên trách về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số đang thiếu hụt cả về chất lượng và số lượng.

  Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Mạng Hùng cho biết hiện nhân lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin bao gồm cả người lao động có 1,2 triệu người, trong đó nhân lực có trình độ từ cao đẳng trở lên là 550.000 người. Trong khi đó, một số quốc gia châu Âu đặt mục tiêu lượng người làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số là khoảng 5% dân số. Đặt tỷ lệ này ở Việt Nam sẽ là 5 triệu người.

  “Nếu chúng ta kém hơn một chút cũng phải đạt 2-3 triệu người”, Bộ trưởng TTTT nói và cho biết mỗi năm cả nước đào tạo 60.000-70.000 người trong lĩnh vực này ở bậc đại học và cao đẳng.

  Giải pháp được ông nêu ra là đại học số bởi đào tạo theo phương pháp truyền thống đã đạt đến giới hạn do cơ sở vật chất các trường.

  Chính phủ đã có chỉ đạo Bộ GD&ĐT trong năm nay sẽ cấp 5 giấy phép về đại học số. Ông Hùng nhận định nếu nhanh chóng thí điểm  đại học số chúng ta sẽ sớm có được nguồn nhân lực về công nghệ số. “Nguồn nhân lực công nghệ Việt Nam không chỉ phục vụ chuyển đổi số trong nước mà còn cho các nước khác. Hiện đã có một số doanh nghiệp Việt Nam đã làm tốt, doanh thu hàng tỷ USD khi làm chuyển đổi số cho Mỹ, Nhật Bản”, theo lời ông Hùng.

  Đồng thời, ông cũng cho rằng ngoài đại học, cao đẳng, mỗi người Việt Nam cần trở thành người có kỹ năng về chuyển đổi số. Một giải pháp được nêu ra là xây dựng nền tảng đào tạo trực tuyến hướng đến nhiều đối tượng khác nhau. Hiện một nền tảng với tên gọi One Touch đã được vận hành 6 tháng và có 10 triệu người sử dụng để học tập. Tại đây, cũng có phần dành riêng cho cán bộ, công chức có thể tự học, đánh giá và sẽ được cấp chứng chỉ.

• Phủ sóng 3G, 4G cho hàng nghìn vùng lõm

  Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Thái Nguyên) đề nghị Bộ trưởng TTTT nêu rõ nguyên nhân và trách nhiệm của việc không thực hiện được chương trình máy tính cho em với gói hỗ trợ 6.000 tỷ đồng.
  

  Ngoài ra, theo báo cáo, hiện chỉ còn 266 thôn bản chưa có dịch vụ viễn thông, công nghệ nhưng theo phản ánh của cử tri còn rất nhiều vùng lõm không có sóng hoặc sóng rất yếu. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết con số 266 có thực sự xác đáng không và giải pháp cải thiện được tình trạng này.

  Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chương trình 1 triệu máy tính cho em được triển khai với 600.000 máy tính được huy động từ nguồn lực xã hội hóa, trong đó 500.000 máy tính đã được chuyển đến cho các em, còn 100.000 nữa đang làm.

  Ngoài ra, 400.000 máy tính còn lại từ nguồn ngân sách của quỹ viễn thông công ích. Bộ TTTT đang làm việc với Bộ Giáo dục để quyết định thời điểm cho số máy tính này.

  Về sóng vùng lõm, ông Hùng cho biết khi dịch Covid-19 xuất hiện và học sinh phải học trực tuyến mới bắt đầu thực hiện khảo sát xem còn bao nhiêu vùng lõm, chưa có 3G và 4G.

  Theo báo cáo hiện còn 2.500 thôn bản chưa đáp ứng được hạ tầng này, trong đó 2.200 điểm đã được cải thiện và 300 điểm chưa xong đều là những khu vực chưa có điện hoặc ít người dân sinh sống. Bộ đặt kế hoạch hết quý I/2023 sẽ hoàn thành phủ sóng đến các khu vực này.

• Không có nhân tài, đất nước khó phát triển

  Đại biểu Lý Văn Huấn (Thái Nguyên) đặt hai câu hỏi về giải pháp thúc đẩy nền tảng số và nêu tình trạng chảy máu chất xám những nhân tài lập trình quản trị.
  

  Theo ông Huấn, có nhiều lý do cho vấn đề trên, trong đó có lý do doanh nghiệp nước ngoài trả lương gấp 5-7 lần, thậm chí 10 lần và môi trường công tác, cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ cho nghiên cứu, phát triển không đáp ứng. “Bộ trưởng có giải pháp gì để giữ chân những nhân tài này”, ông Huấn muốn dành chất vấn này cho cả Thủ tướng.

  Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết nền tảng số được xác định là giải pháp đột phá của chuyển đổi số Việt Nam. Nền tảng số trên không gian mạng cũng như hạ tầng trong thế giới thực, nếu không làm chủ thì người dân sinh sống, làm ăn, vui chơi, giải trí trên nền tảng số nước ngoài, dữ liệu sẽ bị thu thập.

  “Dữ liệu số được coi là tài nguyên, do đó Bộ đặt trọng tâm phát triển các nền tảng số với 52 nền tảng được hoạt động, khai thác và vận hành. Trong năm 2022, có 500 triệu người Việt Nam cài đặt các nền tảng số Việt Nam, chiếm 30% tổng số cài đặt và con số này đang tăng lên”, ông Hùng thông tin và cho biết giải pháp tiếp theo là công bố các bài toán chuyển đổi số quốc gia.

  Về vấn đề chảy máu chất xám, nhân tài công nghệ thông tin, Bộ trưởng TTTT cho biết nhiều quốc gia coi nhân tài là nguồn lực cơ bản của quốc gia và coi nhân tài là yếu tố quyết định trong việc làm chủ, ứng dụng khoa học công nghệ. Nhưng vấn đề này có cả câu chuyện của thị trường.

  Theo ông, có khá nhiều doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao cũng trả mức lương tương đương với doanh nghiệp nước ngoài. Đồng thời, bắt đầu xuất hiện những học sinh, sinh viên, người lao động đang học ở nước ngoài và về Việt Nam làm việc.

  Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là doanh nghiệp Việt Nam có tạo ra lợi nhuận, giá trị gia tăng cao hay không để thu hút được nhân tài. Ông Hùng cho biết ngoài câu chuyện thị trường, Đảng và Nhà nước cũng có chính sách thu hút nguồn nhân lực nhưng cần làm nhiều hơn nữa, vì không có nhân tài thì đất nước rất khó phát triển.

• Gần 2 triệu giao dịch mỗi ngày thông qua cơ sở dữ liệu

  Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đắk Nông) nêu thực trạng về việc xây dựng, kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu quốc gia nhất là Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với cơ sở dữ liệu các bộ ngành chưa có sự đồng bộ, thống nhất cao. Nữ đại biểu chất vấn Bộ trưởng về nguyên nhân, trách nhiêm và giải pháp của Bộ TTTT.

  Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết hiện nay cả nước có 8 cơ sở dữ liệu kết nối, trong đó có 5 cơ sở dữ liệu quốc gia và 3 cơ sở dữ liệu chuyên ngành nhưng mang tính toàn quốc. Những cơ sở này khi đã kết nối thông qua đường trục về chia sẻ kết nối được Bộ TTTT vận hành sẽ kết nối hiệu quả.

  Ông cũng cho biết mỗi ngày có 2 triệu giao dịch kết nối Trung ương, địa phương bộ ngành với nhau và trong đó có đóng góp đáng kể từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư của Bộ Công an. Con số này tăng gấp 4 lần so với năm 2021.

  Vấn đề còn lại là nhiều cơ sở dữ liệu khác của bộ, ngành, địa phương đã xây dựng nhưng chưa kết nối và chia sẻ. Trong khi đó, một số hệ thống công nghệ thông tin muốn kết nối để lấy dữ liệu nhưng chưa đảm bảo điều kiện. Bộ TTTT đang xử lý vấn đề này trên cơ sở đảm bảo an toàn, an ninh mạng để kết nối. Bộ trưởng lưu ý các bộ, ngành đã hoàn thành cơ sở dữ liệu của mình cần công bố, chia sẻ để Chính phủ, Bộ TTTT thúc đẩy kết nối.

• Chỉ Bộ Công an và Bộ TTTT không thể ngăn thông tin xấu độc

  Đại biểu Đỗ Chí Nghĩa (Phú Yên) cho rằng ngăn chặn tác hại của thông tin xấu độc trên không gian mạng là việc không dễ dàng. Xử lý một trường hợp đưa tin thất thiệt vất vả, khó khăn đồng thời nếu không xử lý cẩn thận sẽ dẫn đến nguy cơ PR cho người vi phạm. Từ đó, ông Nghĩa đặt câu hỏi về giải pháp căn cơ nhất để xử lý tình trạng này trong bối cảnh lực lượng ngành thông tin truyền thông còn mỏng đồng thời số tài khoản mạng xã hội lên đến hàng chục triệu và có những tài khoản ở nước ngoài.

  Trả lời, Bộ trưởng TTTT Nguyễn Mạnh Hùng nhận định việc kiểm soát thông tin xấu độc ở Việt Nam thực sự khó khăn bởi lực lượng mỏng, trong khi đó một người Việt Nam hiện có gần 4 tài khoản trên các mạng xã hội khác nhau. Ông nhận định đây là con số cao.

  Về giải pháp căn bản, người đứng đầu ngành TTTT cho rằng: “Thế giới thực ra sao, lên mạng cũng vậy. Ai quản lý cái gì ở thế giới thực thì sang không gian mạng quản lý cái đó”. Tất cả bộ ngành, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp, nhà trường cần quản lý lĩnh vực của mình trên không gian mạng. Thậm chí đến mức tế bào là gia đình cũng cần quản lý con cái trên không gian này. “Toàn bộ xã hội vào cuộc mới có thể giải quyết căn cơ vấn đề trên không gian mạng. Chỉ Bộ TTTT và Bộ Công an không xuể”, ông Hùng nói.

• Quét và ngăn chặn gần 1.700 trang web có dấu hiệu lừa đảo

  Đại biểu Lê Thị Song An (đoàn Long An) đặt vấn đề thời gian qua, tình hình lừa đảo tội phạm công nghệ cao chiếm đoạt tài sản, giả mạo tin nhắn các ngân hàng, đá gà đánh bài qua mạng diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng, thủ đoạn ngày càng tinh vi.

  "Với vai trò và trách nhiệm của mình, Bộ trưởng có giải pháp gì để giải quyết các vấn đề trên?", đại biểu đặt câu hỏi.
  

  Trả lời, Bộ trưởng Thông tin Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết vấn đề lừa đảo qua mạng không chỉ Việt Nam mà hầu hết quốc gia, gần đây rất nhiều lừa đảo sử dụng phương tiện thông tin trong đó có số điện thoại và thông qua trang web.

  Thời gian qua, Bộ TTTT đã hoàn thiện căn bản thể chế đã ban hành trong đó định nghĩa rõ các hành vi và quy định các quy trình xử lý hành chính, mức phạt và cơ chế chuyển cho công an xử lý hình sự.

  "Một trong những điều chúng tôi quan tâm là xử lý một cách căn bản. Bộ đã công khai các đầu số điện thoại, các trang web để tiếp nhận phản ánh của người dân về vi phạm", ông Hùng nói. Ngoài ra, năm 2020, Bộ TTTT đã rà quét và ngăn chặn gần 1.700 trang web có dấu hiệu lừa đảo.

  Theo Bộ trưởng, nếu không ngăn chặn thì sẽ có 3,1 triệu người truy cập các trang web lừa đảo và xác suất bị lừa đảo là rất lớn. Ngoài ra, Bộ đang tập trung xử lý sim rác, đây là phương tiện thực thi các hoạt động lừa đảo. Việc này có 3 công đoạn là: Xóa khỏi hệ thống thuê bao không có đầy đủ thông tin, xác minh thông tin của người sử dụng thuê bao và xử lý sim không chính chủ.

• 90 đại biểu Quốc hội đăng ký chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng

  Trước khi bắt đầu trả lời chất vấn, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng dành 5 phút báo cáo khái quát về những nhóm vấn đề liên quan. Ông nhấn mạnh hiện nay, hầu hết hoạt động đều liên quan đến chuyển đổi từ môi trường thực sang môi trường số. Đảng và Nhà nước xác định chuyển đổi số là phương thức mới, giúp đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

  Theo Bộ trưởng, nếu không nhanh chóng tận dụng được chuyển đổi số thì sẽ phải đối diện với nguy cơ to lớn từ việc này. Bộ TTTT đã làm được nhiều việc nhưng vẫn còn những tồn tại, hạn chế và thực tế mới phát sinh.

  “Chúng tôi coi những tồn tại này là động lực để thúc đẩy ngành phát triển”, ông Hùng nói và cho rằng các chất vấn của đại biểu Quốc hội sẽ giúp ngành nhìn nhận được một bức tranh toàn cảnh hơn, gợi mở được những giải pháp mới cho những vấn đề còn tồn tại của ngành.

  Sau khi Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng kết thúc phần phát biểu, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương thông báo có 90 đại biểu đăng ký chất vấn Tư lệnh ngành Thông tin và truyền thông.

• Nhóm vấn đề chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng

  Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng sẽ trả lời nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực thông tin và truyền thông với nội dung gồm việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý Nhà nước, xây dựng Chính phủ số, chính quyền số; công tác xây dựng, kết nối, chia sẻ, khai thác các cơ sở dữ liệu quốc gia. Trong nhóm vấn đề này còn có nội dung về tiếp cận thông tin và phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

  Cũng trong phiên đăng đàn của mình, tư lệnh ngành Thông tin và Truyền thông sẽ giải đáp chất vấn của đại biểu Quốc hội về việc quản lý thuê bao, đầu số của nhà mạng; công tác kiểm tra, quản lý các trang mạng, trang thông tin điện tử và nền tảng trực tuyến khác.

  Việc xử lý cá nhân, tổ chức có hành vi đăng tải thông tin xuyên tạc, sai sự thật trên các trang thông tin điện tử, thu thập, mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân... là nội dung quan trọng khác thuộc nhóm lĩnh vực này.

Sách hay về xã hội

Văn minh Việt Nam - nhà dân tộc học Georges Condominas từng nhận xét tác phẩm này là “Cửa sổ để thế giới hiểu về Việt Nam”.

Sách Bàn về Quốc hội - những thách thức của những khái niệm là kết quả của cả một quá trình tích lũy và suy ngẫm của tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội.

Nghiên cứu Văn minh vật chất của người Việt ngược dòng thời gian, tái hiện quá khứ, ngọn nguồn văn hóa Việt qua đời sống vật chất phong phú, đầy biện chứng khoa học.